Het theologisch instituut Saint-Serge heeft een theologisch standpunt ingenomen aangaande de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. De Nederlandse vertaling kunt u hier lezen:
In deze periode van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne wordt de waarheid misbruikt. Daarom ziet de raad van docenten van het theologisch instituut Saint-Serge het als haar plicht om een theologisch standpunt in te nemen om geestelijke helderheid te scheppen.
De mens is niet geschapen om de mens te doden, maar opdat de mens in Christus kan opgaan naar het eeuwige leven. Dat is zijn roeping. Een oorlog doodt niet alleen de mensen die wreedheden begaan, niet alleen gewone soldaten, maar gijzelt ook onschuldige burgers. Het is een van de ergste plagen die de mensheid kent. Om deze reden is een oorlog nooit rechtvaardig of heilig.
Wanneer een staat een ander land binnenvalt, is die staat een agressor. Een land heeft het recht zich te verdedigen tegen agressie. Het is zelfs de plicht van de burgers. In die context is een moreel en spiritueel gezag gerechtvaardigd, omdat het de burgers aanspoort hun plicht om het land te verdedigen te vervullen. Maar dit geldt niet meer, wanneer men begint te verkondigen dat je zonden vergeven worden wanneer je als offer je leven geeft voor de verdediging van je land. De Orthodoxie heeft nooit de leer van de volledige of gedeeltelijke ‘aflaten’ aangenomen, die de Latijnse kerk toekende aan degenen die ermee instemden om te gaan vechten in de kruistochten.
Jezus Christus heeft zijn leven gegeven voor het heil van de wereld. Hoe lovenswaardig het ook is dat een soldaat zijn leven geeft voor de verdediging van zijn vaderland, het maakt geen deel uit van de redding van de wereld. Zo’n soldaat is niet Christus en het vaderland is niet het heil van de wereld. Men mag hier niet spreken over vergeving van zonden. Alleen de gestorven en verrezen Christus heft de zonden van de wereld op. Net als de oorlog is de verafgoding van de natie een plaag, die ons verblindt door de religie terug te reduceren tot een natie. Christus kwam tot ons om ons eraan te herinneren, dat een mens niet uit een natie voortkomt, maar uit God.
Elk jaar herdenken de naties diegenen die hun leven hebben gegeven voor de verdediging van hun land. Ook al is het heldhaftig, deze zelfgave is niet heilig. En niets staat ons toe te verklaren dat de zonden van degenen die daaraan deelgenomen hebben vergeven zijn. Het is God die de zonden vergeeft en niet een heldendaad, hoe heroïsch ook.
Voor onze raad van docenten is het theologisch onaanvaardbaar te denken dat iemand die trouw en maatschappelijk betrokken is en zijn leven geeft op het slagveld een daad volbrengt die gelijkwaardig is aan een offer dat al zijn zonden opheft, daarbij inbegrepen de mogelijke moord op zijn vijanden. Vergeving van zonden hangt niet af van een mechanische beloning voor ‘gedenkwaardige daden’, maar is een mysterie dat uitsluitend toebehoort aan de genade van God als schepper.
Onze raad van docenten roept in herinnering de heilige patriarch Polyeuctos, uit de 10de eeuw, de geestelijke vader van de apostelgelijke prinses Olga, die weigerde in te gaan op het verzoek van keizer Nicophoros Phocas om van de christelijke soldaten die sneuvelde in de oorlog martelaren te maken. Zelfs in een situatie van een legitieme verdediging of in een oorlog blijft het doden van mensen altijd een zonde, zoals de 13de canon van de heilige Basilius aantoont (zij die tijdens een oorlog mensen gedood hebben “hebben geen reine handen”). Om die reden kozen de twee heilige ‘lijden verdragende’ Russische en Oekraïense prinsen Boris en Gleb er in de 11de eeuw voor om te sterven naar het voorbeeld van Christus, liever dan om bloed te vergieten ter verdediging van de staat tegen de staatsgreep van hun neef Svjatopolk.
De raad van docenten van het instituut Saint Serge wil geen politieke evaluatie maken van de verschrikkelijke oorlog die nu woedt. Dat is niet onze roeping. Maar wij beschouwen het als onze plicht het idee van de legitieme verdediging en van de betrokkenheid van burgers daarbij terug te plaatsen in een Orthodox perspectief. Het is aan die betrokken burgers om God te dienen en het is niet aan God om die betrokken burgers te dienen.
(Deze verklaring is aangenomen na een stemming van de vergadering van docenten op 4 november 2022. 19 deelnemers: 14 stemmen voor, 4 stemmen tegen en 1 onthouding).
De originele verklaring kunt u vinden op de webpagina van het theologisch instituut Saint-Serge, zie hier.
