De lucht is getint met de belofte van Kerstmis en omdat het ‘weefsel’ daarvan gebaseerd is op geven, nodig ik jullie uit om samen met mij te onderzoeken wat het betekent om door het leven te navigeren met een ‘leidraad’ van religie.
Ieder mens heeft wel eens het gevoel gehad dat het inrichten van ons leven soms moeilijker is dan het lijkt. Op dezelfde manier hebben we bij het in elkaar zetten van meubels soms een handleiding nodig om ons te helpen onze ‘planken’ op de juiste wijze te construeren. We komen de wereld binnen zonder iets te weten, en naast de hulp van onze morele voorbeelden (familie, vrienden, onszelf, enz.) met hun montage-instructies, hebben we de hulp van andere bouwstenen tot onze beschikking om het moeilijkste meubelstuk van allemaal in elkaar te zetten… het leven. Eén daarvan is religie.
Door mijn opvoeding maakte ik kennis met het orthodoxe christendom, de heersende religie in mijn thuisland Griekenland. Toen ik opgroeide, koos ik ervoor om het te omarmen omdat het onvoorwaardelijke liefde koestert door middel van zijn parabels. Voordat je verder leest, moet je weten dat ik geen religieuze ambassadeur ben: ik heb niet de hele Bijbel gelezen en ik ga ook niet elke zondag naar de kerk. Maar ik breng mijn geloof in de praktijk door mijn best te doen om in het dagelijks leven barmhartig te zijn voor mezelf en anderen. Ongeacht de specificiteit van mijn religieuze overtuigingen, zijn er bepaalde facetten die alle actieve religies gemeen hebben, zoals geschriften, rituelen en aannames die volgelingen door het geloof ten goede komen.
Wat de individuele aannames betreft, ziet men God als een hechtingsfiguur: de, ‘Vader’ in het christendom die toezicht houdt op zijn ‘kinderen’, ze beschermt en steunt. Hij biedt een veilige haven die de existentiële angst voor de dood neutraliseert met symbolische onsterfelijkheid. Het religieuze begrip van een ‘God die ingrijpt’ geeft gelovigen een vervangend gevoel van controle. Dit betekent dat, in situaties waarin de controle die we kunnen uitoefenen beperkt is, de wetenschap dat iemand hogerop je beste bedoelingen begrijpt, onze angst vermindert. Het kan hoop geven aan mensen die dat nodig hebben door symbolische betekenissen te geven aan vragen als: Waarom overkomt mij dit? Maar daar stopt het niet…
Religie is een sociale instelling. Het neemt verschillende vormen aan om verschillende samenlevingen te dienen; het creëert een ‘gemeenschappelijke grond’ voor mensen om hun ‘behoefte om erbij te horen’ te vervullen. Het biedt ruimte voor verbinding met gelijkgestemde mensen en helpt sociale eenheid te bevorderen als het in gezonde mate wordt beoefend. Door religieuze vieringen aan te bieden die landen erkennen, geeft het mensen het grootste geschenk… tijd. Tijd die gezinnen kunnen gebruiken om zich te koesteren in de zegen van saamhorigheid. Dit zijn momenten die gemaakt zijn om te delen, te beleven en te koesteren met degenen die ons dierbaar zijn. Naast de religieuze verwijzingen die de feestdagen hebben, vormen ze een brug die ons samenbrengt, een gevoel van gedeelde vreugde en verbondenheid met mensen die aan onze zijde staan, mensen die we net hebben ontmoet, mensen die we missen en mensen die we altijd zullen herinneren.
De opkomende generaties van een digitaal tijdperk hebben andere manieren gevonden om spiritualiteit te verkennen, te bevragen, te geloven en uit te drukken. Als vertegenwoordigers van de Griekse jeugd vinden sommigen misschien troost in het omarmen van hun eigen religie, terwijl anderen unieke paden bewandelen en op zoek gaan naar vervulling buiten de grenzen van traditionele structuren. De mogelijkheid om wereldwijd met elkaar in contact te komen en toegang te krijgen tot een verscheidenheid aan perspectieven, helpt ons in de worsteling met de complexiteit van spiritualiteit, identiteit en betekenis. Ongeacht deze verschillen dient de tijd die gegeven wordt aan deze vieringen, een verbindende kracht te zijn voor ons allemaal. Het overbrugt generaties en persoonlijke culturen door ons tijd te bieden voor reflectie.
Als internationale student in Nederland krijgen deze vieringen een extra betekenis. Ze dienen als een troost die mensen zoals ik de kans geven om terug te reizen naar ons thuis waar we van houden en dat we missen. Maar ze geven ons ook de mogelijkheid om de tradities van ons nieuwe thuis te leren kennen en te omarmen. Dus, samen met andere mensen die niet naar huis terugkeren voor deze feestdag, kunnen we deze kerst inzetten om ons te herinneren dat de essentie ervan verleden en heden, grenzen en verschillen, kloven en barrières overstijgt. Laten we het samen omarmen…
Tot slot
Ik wil mijn oprechte dankbaarheid uitspreken aan drie belangrijke mensen die mij hebben geïnspireerd bij de ontwikkeling van dit artikel. Ten eerste, mijn oprechte dank aan Christel Jansen voor het bieden van de mogelijkheid om aan deze schrijfreis te beginnen. Ik ben dank verschuldigd aan Christos Fradellos, mijn leraar op de middelbare school, wiens kennis al die tijd een inspirerende kracht is geweest. Speciale waardering gaat uit naar dr. Hein van Schie, wiens diepgaande inzichten in de psychologische mechanismen achter religie de diepte en het begrip van dit werk hebben verrijkt. Uw bijdragen zijn werkelijk van onschatbare waarde en ik ben zeer dankbaar voor uw steun en inspiratie.
Openingsfoto: uitzicht in Chania, Kreta (© Demetra Rossidi)
