Mor Polycarpus, aartsbisschop van de Syrisch-orthodoxe Kerk van Antiochië in Nederland, is een voorstander van meer dialoog tussen kerken in het Oosten en het Westen. In ‘zijn’ bisdom zijn zo’n 25.000 tot 30.000 gelovigen en, zo zegt hij: ‘Met name voor hen is de band met het thuisland van belang.’ Het zal niet verbazen dat de bisschop zich kan vinden in de verklaring die ‘zijn’ patriarch Mor Ignatius Aphrem II medio mei deed uitgaan, waarin hij onder andere opriep tot een brede dialoog met andere kerken en zijn zorg uitsprak over de positie van christenen in het Midden-Oosten.
Vorige week was Mor Polycarpus nog in Nicea (Turkije) op een bijeenkomst ter herdenking van het eerste oecumenische concilie 1700 jaar geleden. Hij was er met bisschoppen uit verschillen landen in het Midden-Oosten en uit het Verenigd Koninkrijk. Er was een viering in Amsterdam, met een liturgie, lezing en discussie. Volgende week reist hij naar Rome, naar een conferentie waar ook Nicea centraal staat, en: ‘Ook in ons bisdom houden wij gesprekken en gebeden. Zeventienhonderd jaar geleden, in het jaar 325, riep keizer Constantijn het eerste oecumenische concilie bijeen in Nicea, waaraan bisschoppen uit het hele Romeinse Rijk deelnamen. Het was niet alleen een belangrijk moment in de geschiedenis van de Kerk, voor ons is de betekenis van het concilie nog altijd van groot belang. Elke dag reciteren wij het Credo aan het einde van ieder canoniek gebed, en het meest plechtig tijdens de Goddelijke Liturgie. Deze geloofsbelijdenis is voor ons een grondbeginsel voor de theologie en het geloof, een symbool voor de eenheid in de kerk.
Nicea is verbonden met de kerkvaders van de Vroege Kerk: zij zijn voor ons een bron van inspiratie. We bekijken nu samen met zuster- en broederkerken hoe wij meer eenheid in het christendom kunnen krijgen. En omdat wij ons in het Westen bevinden, gaat dat nadrukkelijk ook samen met protestanten en de rooms- katholieken. We zijn letterlijk dichter bij elkaar gekomen en dat biedt ons meer gelegenheid om met elkaar het gesprek aan te gaan. Vroeger waren geografische grenzen bepalend voor de traditie. In de huidige wereld kunnen we meer eenheid nastreven. Ook ik kijk hier vanuit een ander perspectief.’
Vanwege verschillende kalenders vieren de kerken van Oost en West het Paasfeest op verschillende data. Nicea onderstreept het belang van gemeenschappelijkheid. Is het mogelijk weer te komen tot een gezamenlijke paasdatum?
‘We zijn bereid om samen met andere kerken een gemeenschappelijke datum te vinden. We zouden daar een vaste dag voor kunnen kiezen. Bijvoorbeeld jaarlijks op 14 april, of op een andere datum van de Gregoriaanse of Juliaanse kalender. Een gemeenschappelijke datum is belangrijk om eenheid te tonen naar buiten toe. Hier in het Westen is daar ook een praktische reden voor, denk aan de schooldagen. Pasen samen vieren op dezelfde dag is dus zowel door praktische als theologische redenen ingegeven.’
Nicea is ook het uitgangspunt in de gezamenlijke verklaring n.a.v. de vijftiende vergadering van de hoofden van Oost-orthodoxe kerken in het Midden-Oosten.
‘De verklaring is bedoeld om de onderlinge band en de aanwezigheid van christenen in het Midden-Oosten te versterken. Dat geeft ons hoop, vooral omdat onze Syrische traditie diepgeworteld is in de Oriënt, het land waar Jezus leefde en waar de Bijbel werd geboren. Onze wortels liggen daar, en daarom is onze aanwezigheid – met ons bedoel ik de Syrisch-orthodoxen, kopten en Armeniërs – van zowel gelovigen als religieuze leiders van belang.
Er is al jaren een exodus gaande uit crisisgebieden als Irak, Syrië en Libanon. Onze patriarchen moedigen christenen juist aan om daar te blijven. Ze vragen de steun van de gelovigen en politiek leiders in het Westen om de christenen daar te beschermen. Jezus zei tegen zijn discipelen: “Jullie zullen vervolgd worden. Blijf in het geloof en doe dat met liefde en geduld.” Wij zien dat als een geloofsgetuigenis van christenen om daar te blijven. Kijken we naar de geschiedenis dan zie je dat er altijd vredevolle momenten tussen christenen, joden en moslims zijn geweest. De aanwezigheid van christenen is van groot belang, ook om bruggen te bouwen tussen het Oosten en het Westen. En het geeft ons in de diaspora hoop om broeders en zussen daar te hebben.’
Heeft u ook meer hoop nu de politieke situatie in Syrië is gewijzigd?
‘Er zijn signalen dat het ietsje beter gaat in Syrië, maar het is nog te vroeg om te zeggen wat er gaat gebeuren. Wij hopen op meer ruimte voor andere groepen in Syrië: voor de christenen en voor de verschillende islamitische denominaties, zoals de alawieten. Lange tijd was er een burgeroorlog en stond men vijandig tegenover elkaar. Maar we hopen nu op een geest van vrede, zodat alle burgers van alle achtergronden samen kunnen leven en Syrië weer kunnen opbouwen en dat de mensen die zijn gevlucht weer kunnen terugkeren.’
